حروف متحرک در چاپ

حروف متحرک را چینی‌ها اختراع کردند، ولی گوتنبرگ که حرفه‌اش زرگری بود. آلیاژ مناسب برای ریخته‌گری حروف را از سرب  چاپ تراکت و آنتی‌مو‌آن به دست آورد و نسبت هر یک از این دو فلز را به گونه‌ای انتخاب کرد که حروف بیش از حد سخت و نرم نباشند؛ وی برای مرکب چاپ هم فرمول مناسبی یافت و خلاصه با رفع موانع و حل مشکلات عمل چاپ را میسر و اجرایی نمود. تقریباً بیست سال پس از نخستین تلاشهای گوتنبرگ در امر چاپ، با استفاده از سطوح برجسته در ونیز، فلورانس، پاریس و لیون چاپ در حدی مختصر و محدود رواج یافت. کارت ویزیت دستگاه چاپ گوتنبرگ، به علت هزینه‌های بسیار زیاد فقط برای ثروتمندان قابل دسترسی بود و به همین جهت تا مدتهای طولانی استقبال چندانی از آن نشد. سیصد سال پس از اختراع دستگاه چاپ گوتنبرگ، نمایشنامه‌نویسی آلمانی به نام «آلوئیس زنه فلدر» چاپ سنگی یا «لیتوگرافی» را در سال 1796 میلادی اختراع کرد. 

صنعت چاپ در مطبوعات

اختراع فن چاپ در واقع به قرنها پیش از گوتنبرگ، که نامش به عنوان مخترع چاپ در تاریخ به ثبت رسیده است، برمی‌گردد. آسوریان چند چاپ تراکت هزار سال قبل از میلاد بر خشتهایی از گل رْس مْهر می‌زدند. «استعمال حروف قابل انتقال بین سالهای 1051 و 1058 در چین آغاز گردید. مخترع این حروف مردی به نام پی‌شنگ بود. حروف از گل رس ساخته می‌شد. حروف دستی و حروف قلعی که پس از آنها به کار آمد، هیچ یک رواجی نیافت؛ برعکس حروف کارت ویزیت چوبی متداول شد. در سال 1440 گوتنبرگ، ظاهراً بدون اطلاع از کار چینی‌ها حروف قابل انتقال را اختراع کرد. گوتنبرگ برای هر یک از حروف الفبا یک حرف جداگانه به کار برد».

کشورهایی که به معاهده‌های حق مؤلف چاپ پیوسته‌اند

، نماد © را در صفحة حقوقی و معمولاً وسط همین صفحه چاپ می‌کنند که معنای آن این است که این کتاب برای نخستین بار در سال 2000 چاپ شده چاپ تراکت و حق مؤلف از آنِ ال. سی‌شور است. این نماد که اکنون در شمار نمادهای رایج بین‌المللی است، در 1952 در معاهدة ژنو برگزیده شد. نماد (P) به معنای این است که حقوق برای ناشر اثر محفوظ است. نماد حق مؤلف تنها برای کتاب به کار نمی‌رود، بلکه نوعی اطلاعیه و اعلام حقوقی کارت ویزیت است که روی انواع و اقسام مواد چاپی، مانند جزوه‌ها ، برخی تصویرها، دیوارکوبها، نرم‌افزارها و بسته‌های آموزشی گذاشته می‌شود و بر حق مؤلف و حفظ و حمایت قانونی آن تصریح دارد. 

یادداشت حق مؤلف

در کتابها، صفحة پشت صفحة عنوان بلند را اصطلاحاً صفحة حقوق می‌نامند. در این صفحه، گذشته از نامهایی که باید حتماً ذکر شود تا چاپ تراکت حقوق خاص آنها در آن کتاب شناخته و حفظ شود، معمولاً نماد و یادداشتی هست که حق مؤلف را تصریح می‌کند. برای مثال در کتابهای فارسی معمولاً در این صفحه و در سطرهای آخر یا آخرین سطر آن، از این قبیل عبارتها می‌نویسند: «حق چاپ محفوظ»؛ «حق طبع محفوظ است»؛ «همة حقوق برای ناشر محفوظ است»؛ یا «حقوق برای مؤلف محفوظ است». این عبارتها به این معناست که هیچ‌کس کارت ویزیت جز آنکه به حق او اشاره شده است، نمی‌تواند کتاب را چاپ کند و اگر دست به این کار بزند با قانون رو‌به‌روست. 

به معاهده‌های جهانی باید پیوست یا نه ؟

بحث میان صاحبنظران ایرانی، بر اساس دیدگاههای موافق و مخالف، تاکنون به نقطة تعیین‌کننده‌ای نرسیده است. دولت ایران چاپ تراکت نیز فعلاً در قبال این قضیه موضع رسمی نگرفته است. البته از دیدگاه موافقان پیوستن ایران نیز فعلاً در قبال این قضیه موضع رسمی نگرفته است. البته از دیدگاه موافقان پیوستن ایران به معاهده‌های جهانی، سکوت دولت ایران در شرایطی که ایران به رغم اعتراضها و فشارهای مکرر خارجی هنوز به معاهده‌های ژنو و برن نپیوسته است، به مخالفت دولت ایران با پیوستن تعبیر می‌شود. مطمئناً سکوت دولت در این کارت ویزیت مورد و مسکوت ماندن موضوع پیوستن یا نپیوستن، نمی‌تواند برای مدتی طولانی ادامه یابد، زیرا سازمانها، نهادها و فعالیتهای بین‌المللی به هم پیوسته و در هم تنیده است. کشورها نمی‌توانند.